OLAF in 2021: fraude aan het licht brengen en voorkomen

PERSCOMMUNIQUÉ Nr 7/2022
PDF version

In 2021 heeft het Europees bureau voor fraudebestrijding (OLAF) aanbevelingen gedaan voor de terugvordering van meer dan een half miljard euro aan EU-geld. OLAF bleef de EU-begroting beschermen, ondanks de voortdurende uitdagingen die de pandemie met zich meebracht. Er werden fraudeurs onderzocht en opgespoord die zich steeds beter weten aan te passen. OLAF werkte ook aan de preventie van fraude met fondsen van de herstel- en veerkrachtfaciliteit (Engelse afkorting: RRF) van de EU, dat een steunpakket omvat van meerdere miljarden euro’s.

In het jaarverslag 2021 van OLAF, dat vandaag is gepubliceerd, wordt een breed scala nieuwe tendensen op het gebied van fraude aan het licht gebracht. Daarnaast worden onderzoeken en operaties belicht met bijzondere aandacht voor fraudeconstructies die schadelijk zijn voor het milieu (van een bebossingsproject dat nooit heeft plaatsgevonden tot de instorting van een pijpleiding voor drinkwater) en wordt belangrijke douanefraude en afvalsmokkel onthuld.

In een reactie op de publicatie van het jaarverslag 2021 van OLAF zei directeur-generaal Ville Itälä: “OLAF had vorig jaar opnieuw uitstekende onderzoeksresultaten en droeg bij tot de bescherming van de financiële belangen van de EU door de terugvordering van meer dan een half miljard euro aan fraude en onregelmatigheden aan te bevelen. 

Preventie is het meest doeltreffende instrument waarover we beschikken en vormt de kern van de werkzaamheden van OLAF en de EU-instellingen. Naast alle onderzoeken heeft OLAF in 2021 bijgedragen aan de ontwikkeling van waarborgen tegen fraude die gericht kunnen zijn op de herstel- en veerkrachtfaciliteit, waarvoor meer dan 720 miljard euro zal worden geïnvesteerd om de groene en digitale transitie van Europa veilig te stellen. Zwendelpraktijken berokkenen de gezondheid en veiligheid van de mens en het milieu steeds meer schade. Zoals in het verslag van OLAF wordt opgemerkt, is dit des te relevanter gezien de toename van de EU-financiering voor de groene transitie.

Fraudeurs probeerden gebruik te maken van de COVID-19-pandemie. Toen alle ogen gericht waren op de inzet van vaccins, hebben we de pogingen tot fraude blootgelegd. De fraudeurs probeerden de nationale autoriteiten te benaderen met valse aanbiedingen van vaccins ter waarde van meer dan 16 miljard euro.

2021 was een belangrijk jaar voor OLAF omdat we hard hebben gewerkt om het Europees Parket (EPPO) te voorzien van gedetailleerde informatie. Deze werkzaamheden op het gebied van opsporing zijn belangrijk voor het EPPO, dat naar aanleiding van informatie van OLAF ten minste 85 onderzoeken heeft geopend.  De mensen van OLAF  zijn hier zeer druk mee bezig geweest. Ik ben trots op de dienstverlening van OLAF aan de Europeanen.”

Onderzoeksprestaties van OLAF in 2021:

• OLAF rondde 212 onderzoeken af en deed 294 aanbevelingen aan de bevoegde nationale en EU-autoriteiten;
• OLAF heeft aanbevolen om 527,4 miljoen euro terug te vorderen ten voordele van de EU-begroting;
• OLAF opende 234 nieuwe onderzoeken na 1 110 analyses door OLAF-deskundigen.

Fraudeurs bleven voordeel halen uit de pandemie, ontwikkelden zich en pasten zich nog beter aan. Wat de uitgaven betreft is de infiltratie door criminele organisaties door middel van administratieve onregelmatigheden, zoals dubbele financiering, belangenverstrengeling, manipulatie van aanbestedingen en andere middelen het meest zorgwekkend.

OLAF is gevallen van wangedrag en niet-naleving van de regels door leden en personeel van instellingen, organen, diensten en agentschappen van de EU blijven onderzoeken en heeft op die manier bijgedragen tot de bevordering van de hoogste normen van openbare dienstverlening in de EU.

Omdat het steeds moeilijker werd grote hoeveelheden goederen te vervoeren, splitsten de fraudeurs de zendingen op om hun inkomsten te vrijwaren. Complexe patronen van lege vennootschappen die in verschillende rechtsgebieden zijn gevestigd, ook buiten de EU, moesten zorgen voor onderwaardering en ook de oorsprongsfraude verhullen. Er zijn nieuwe zwendelpraktijken ontstaan in verband met COVID-19, de groene transitie en afvalbeheer.

Fraude gericht op groene projecten en digitalisering

Ten minste 37 % van het geld van de herstel- en veerkrachtfaciliteit van de EU gaat naar het faciliteren van de groene transitie van de EU. In 2021 heeft OLAF gevallen ontdekt en onderzocht die tonen hoe fraudeurs zich ook richten op groene projecten en de financiering voor digitalisering, een andere pijler van de NextGenerationEU-financiering. Deze gevallen en patronen worden opgenomen in de analyses en toekomstige onderzoeken van OLAF, die de herstel- en veerkrachtfaciliteit van de EU in de toekomst zullen helpen beschermen. Het jaarverslag 2021 van OLAF bevat voorbeelden van gevallen van fraude inzake de financiering van softwareprojecten, alternatieve producten voor bestrijdingsmiddelen, fondsen voor bosbeheer en milieuvriendelijkere vliegtuigen. Grensoverschrijdende smokkel kan ook negatieve gevolgen hebben voor de groene ambities van Europa: uit het verslag blijkt dat OLAF actief is geweest in de strijd tegen de zwendel met afvalstoffen, de smokkel van illegale koelgassen en illegale pesticiden.

Fraude voorkomen en het herstelbedrag van de EU beschermen

Inkomensverlies en fraude bij uitgaven voorkomen, is de meest doeltreffende manier om ervoor te zorgen dat elke euro goed wordt besteed. Ook afgelopen jaar lag de focus van OLAF op preventie. Uit een van de gevallen die in het jaarverslag 2021 van OLAF zijn opgenomen, blijkt dat de onderzoekers van OLAF mogelijk misbruik van niet minder dan 330 miljoen euro aan het licht hebben gebracht en hebben aanbevolen dit te stoppen voordat het kon plaatsvinden. De fraudepreventiedeskundigen van OLAF hebben in 2021 ook gewerkt aan de herstel- en veerkrachtfaciliteit. Een speciale taskforce heeft nationale plannen gescreend op passende maatregelen om fraude te voorkomen en rechtstreeks gerapporteerd aan collega’s van de Europese Commissie die verantwoordelijk waren voor de goedkeuring van de nationale herstel- en veerkrachtplannen van de 27 EU-lidstaten.

Nepaanbiedingen van vaccins tegen COVID-19

In februari 2021 heeft OLAF een duidelijke openbare waarschuwing gegeven voor mogelijke oplichtingen in verband met COVID-19-vaccins. OLAF heeft informatie van overheidsbronnen in de EU-lidstaten ontvangen over aanbiedingen van vermeende tussenpersonen om grote hoeveelheden vaccins te verkopen, meestal van het soort vaccin dat in de EU mag worden gebruikt. De fraudeurs wilden, zoals OLAF heeft vastgesteld, de overheidsdiensten ervan overtuigen grote aanbetalingen te doen om eerst de verkoop veilig te stellen, om daarna met het geld te verdwijnen. Al deze verschillende pogingen tot oplichting waren goed voor bijna 1,2 miljard dosissen vaccins, goed voor een totale vraagprijs van meer dan 16,4 miljard euro. Het optreden van OLAF bracht deze nepaanbiedingen aan het licht, voorkwam daardoor grote verliezen voor de overheidsfinanciën en beschermde de inzet van correcte vaccins.

Tabakssmokkel

Tabaksproducten maken elk jaar een groot deel uit van de gesmokkelde of nagemaakte goederen waarop OLAF zich richt. In 2021 was dat niet anders: OLAF en zijn partners hebben de toegang tot de EU-markt voor in totaal 437 miljoen illegale sigaretten tegengehouden; er werden 93 miljoen sigaretten de EU binnengesmokkeld; 253 miljoen sigaretten werden buiten de grenzen in beslag genomen; en 91 miljoen sigaretten werden illegaal geproduceerd op locaties in de hele EU. OLAF heeft de nationale autoriteiten ook geholpen om in totaal 372 ton ruwe tabak in beslag te nemen. Deze acties hebben de EU-lidstaten naar schatting 90 miljoen euro aan gederfde inkomsten bespaard.

Voor het volledige rapport kunt u hier klikken.

_{Opdracht, bevoegdheden en taken van OLAF:
De opdracht van OLAF is fraude met EU-geld op te sporen, te onderzoeken en te beëindigen.}

_{OLAF doet dat door:}

<sub>- onafhankelijk onderzoek naar fraude en corruptie met EU-geld, want het geld van de Europese belastingbetaler moet terechtkomen bij projecten die voor werkgelegenheid en groei in Europa zorgen;
- onderzoek naar ernstig wangedrag van leden en personeel van de EU-instellingen, want de burger moet de Europese instellingen kunnen vertrouwen;
- een krachtig Europees fraudebestrijdingsbeleid.</sub>

_{Als onafhankelijke waakhond kan OLAF onderzoek doen bij vermoedens van fraude, corruptie of andere strafbare feiten die de financiële belangen van de EU schaden. Daarbij gaat het om:}

<sub>- alle uitgaven van de EU: de voornaamste uitgavencategorieën betreffen de structuurfondsen, de fondsen voor landbouw en plattelandsontwikkeling, directe uitgaven en externe steun;
- bepaalde EU-inkomsten, voornamelijk douanerechten;
- verdenkingen van ernstig wangedrag van EU-personeel en leden van EU-instellingen.</sub>

_{Zodra OLAF zijn onderzoek heeft afgerond, is het aan de bevoegde EU- en nationale autoriteiten om de aanbevelingen van OLAF te onderzoeken en daarover een besluit te nemen. Alle betrokkenen worden geacht onschuldig te zijn totdat hun schuld is vastgesteld door een bevoegde nationale of EU-rechtbank.}

Meer informatie:

Jana CAPPELLO
Woordvoerder
Europees bureau voor fraudebestrijding (OLAF)
Tel.: +32(0)2 29-85549
E-mail: olaf-mediaec [dot] europa [dot] eu (olaf-media[at]ec[dot]europa[dot]eu) 
http://ec.europa.eu/anti-fraud
Twitter: @EUAntiFraud

Eirini NIKOLAIDOU
Plaatsvervangend woordvoerder
Europees bureau voor fraudebestrijding (OLAF)
Tel.: +32(0)2 29-83128  
E-mail: olaf-mediaec [dot] europa [dot] eu (olaf-media[at]ec[dot]europa[dot]eu)
http://ec.europa.eu/anti-fraud
Twitter: @EUAntiFraud